۱۳۹۰ اردیبهشت ۸, پنجشنبه

چند تک پرده ای از برنارد شا (معرفی کتاب)

عنوان: هفت نمایشنامه تک پرده ای

نویسنده: جورج برنارد شا

مترجم: رضا شیرمرز

ناشر: نشر قطره

سال انتشار: چاپ اول 1386

تعداد صفحات: 247 برگ

از آثار «برنارد شا»، نویسنده ی شهیر ایرلندی تاکنون به زبان فارسی، ترجمه های بسیاری داشته ایم؛ اما یقیناً همه ی آثار او به فارسی ترجمه نشده است. به عبارتی «برنارد شا» گر چه رمان نیز نوشته است، اما بیشترین توجه به وی به خاطر آثار نمایشی وی بوده است.

و شاید کمتر نویسنده ای به اندازه ی او این چنین درگیر با ادبیات نمایشی و تأتر بوده است. خودش در نقلی مستقیم در مقدمه ی همین ترجمه بر این نکته این چنین تصریح دارد: «من یک نمایشنامه نویس حرفه ای هستم و از سال 1892 تا به حال قلم گردانده ام. راستش را بخواهید، من نمایشنامه نویسی عادی نیستم. تخصصم در خلق نمایشنامه های ضد اخلاقی و برخاسته از ارتداد و بدعتگذاری است. شهرت من به آن سبب عالم گیر شده که مردم را به بازگشت به اخلاقیات فرا می خوانم. من نمایشنامه می نویسم تا انسان ها را ماهرانه و هنرمندانه با اخلاق آشتی بدهم وگرنه چه انگیزه ی دیگری می تواند مرا به نوشتن ترغیب کند. اگر نمی گذاشتند نمایشنامه های ضداخلاقی و بدعتگذارانه و الحادی بنویسم، افکارم را با سخنرانی و یا از طریق کتاب انعکاس می دادم.» و البته چه کسی بیشتر از «برنارد شا» با همین زبان طنز و این قوه ی عجیب و غریب در ساخت شخصیت های خاص به جنگ رذالت های اجتماعی می رفت و پرده از چهره ی نگره های احمقانه برداشت. به هر روی در این اثر با هفت نمایشنامه ی کوتاه طرف اید، که هر کدام از دیگری جذاب تر است؛ گر چه من خودم «دروغ های هنری عاشق» را بیش از همه پسندیدم.

اسفندیار درب کوشکی

نمایشی از کورت گتس (معرفی کتاب)


عنوان: دروغگو و راهبه

مترجم: داریوش لطیف پور

ناشر: نشر قطره

سال نشر: چاپ اول، 1384

بعد از نوشته ای تک صفحه ای با عنوان «مختصری درباره ی نویسنده» و مقدمه ای که از مترجم است، به نمایش نامه می رسیم ، که اثری است پرشخصیت و جذاب؛ و تا اندازه ی بسیاری پخته. دیالوگ ها روان اند، و بدون اضافه گویی شخصیت ها را تعریف نمی کنند؛ نشان می دهند. قصه ی نمایش هم با داستان جذابی خواننده را با خود همراه می کند. به دیگر سخن نمایش هم اثری است؛ مناسب برای اجرا و هم نمایشی است، که برای خواندن نیز مناسبت زیادی دارد. البته نمایش برای اجرا نوشته می شود؛ اما این اثر را جدای از اجرا بسیار خواندنی نیز خواهید یافت.

اسفندیار درب کوشکی

۱۳۹۰ اردیبهشت ۷, چهارشنبه

هالیوود در روایت بوکفسکی (معرفی کتاب)


عنوان : هالیوود

نویسنده: چارلز بوکفسکی

مترجم: پیمان خاکسار

ناشر: تهران، نشر چشمه

شمارگان: 2000 نسخه

نوبت چاپ: چاپ اول، بهار 1389

تعداد صفحات : 299 برگ

این رمان را «چارلز بوکفسکی» شاعر نوشته است، که داستان نیز می نوشت. مترجم در آغاز کتاب و در صفحه ی پیش از شروع رمان می نویسد: «بوکفسکی در دوران کاری اش یک فیلم نامه به سفارش دوستش «باربه شرودر» نوشت. رمان «هالیوود» روایتی طنز آمیز از روند نوشته شدن فیلم نامه و ساخته شدن فیلم است. در این رمان «بوکفسکی» با خیلی ها شوخی کرده. اسم بعضی ها را تغییر داده و اسم بعضی ها را نه. اسم های تغییر یافته را در نمایه ی انتهایی کتاب آورده ام و اسامی تغییر نیافته را در پانویس. این نمایه در کتاب اصلی وجود ندارد. اگر دوست دارید خودتان کشف کنید که چه کسی منظور نظر «بوکفسکی» بوده، می توانید از این نمایه صرف نظر کنید.» همان گونه که مترجم یادآور شده است؛ اسم های تغییر یافته ای که بر اساس حدس مترجم در نمایه ی انتهایی کتاب آمده است، بسیار جالب است و مفرح؛ و اما خود کتاب: من کتاب را اثری شیرین با طنزی گزنده و در عین حال روان یافتم. داستان به سرعت پیش می رود، و شما را با یک لبخند مدام و گاه قهقهه ای پرصدا تا انتها پیش می برد. به هر روی خواندن یک رمان 296 صفحه ای از «بوکفسکی» با آن طنز همیشگی و آن لطافت عجیب و غریب اش حرکت لذت بخشی است. مطمئن باشید به هیچ وجه از این که این رمان را دست گرفته اند، پشیمان نخواهید شد.

اسفندیار درب کوشکی

۱۳۹۰ اردیبهشت ۵, دوشنبه

اثر جذاب دیگری از بالارد (معرفی کتاب)


عنوان: ساحل پایانی

نویسنده: جِی. جی. بالارد

مترجم: علی اصغر بهرامی

ناشر: نشر چشمه

نوبت چاپ: چاپ اول، زمستان 1388

اگر فیلم سنگین، پرخرج و هالیوودی «امپراتوری خورشید» را از «اسپیلبرگ» دیده باشید، نویسنده اش همین نویسنده؛ یعنی «جِی. جی. بالارد» است.

«بالارد» انگلیسی تبار و متولد «شانگهای» چین است. پدرش بازرگانی انگلیسی بوده است، و ساکن چین. وقتی جنگ دوم جهانی آغاز شد، ساکنین اروپایی چین به اسارت ژاپنی ها که حالا چین را به اسارت درآورده بودند، در می آیند و در نتیجه «بالارد» نیز ، همراه خانواده اسیر ژاپنی ها می شود. «بالارد» بعدها همان گونه که مترجم در مقدمه گفته است؛ مجموع یا بخشی، یا بازتاب خاطرات این دوران را در دل رمان «امپراتوری خورشید» می ریزد. رمانی که یکی از آثار برجسته ی «بالارد» می شود و در کنار آن ماده ی خامی برجسته برای «اسپیلبرگ». البته فیلم نامه ای که از این رمان برای «اسپیلبرگ» نوشته شده است؛ به نویسندگی «تام استپارد» است، که البته فیلم نامه هم با توجه به غنای رمان، فیلم نامه ی برجسته ای است. به هر صورت این مجموعه داستان از نویسنده ی همان رمان است و با عنوانِ «ساحل پایانی». در این مجموعه دوازده داستان می خوانید؛ در حجمی برابر با 326 صفحه که من خودم «ساحل پایانی» را بیش از همه ی داستان ها پسندیدم. ترجمه هم بسیار روان بود، و دلنشین. پیشگفتار نیز گرچه زیاد حجیم نیست اما اطلاعات به نسبت خوبی به دست خواننده می رساند. به هر روی ترجمه ای دیگر از «بالارد» برای علاقه مندان داستان و به ویژه داستان های «بالارد» غنیمتی است؛ که به هر صورت با خواندن آن نصیب آدم خواهد شد.

اسفندیار درب کوشکی

۱۳۹۰ فروردین ۳۱, چهارشنبه

نگاهی گذرا به تاریخ هنر در ایران (معرفی کتاب]


عنوان : فرهنگ نامه هنر ایران : تاملی در تاریخ هنر در ایران

نویسنده : محمد پروا

چاپ اول: 1387

ناشر: انتشارات نوید شیراز

تعداد صفحات : 160 صفحه

شمارگان: 2000 نسخه

هنر «ایران» با توجه به تنوع گونه ها و پیشینه ی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است، که همین موضوع سبب شده تا کتاب های فراوانی در تاریخ هنر «ایران» نوشته شود. کتاب «فرهنگ نامه هنر ایران» نیز ، نوشته ای است با موضوع «تاریخ هنر در ایران». و البته مطالب این کتاب ، مربوط به یک هنر خاص نیست بلکه تاریخچه ای است از هنرهای گوناگون.

در هر فصل از کتاب ، در چندین زیر فصل که عموماً به صورت دوره های تاریخی تقسیم شده اند با تاریخچه ی هنر مورد نظر آشنا می شویم. کتاب جدول های فراوانی با اطلاعات مفیدی دارد و تصاویر بسیار کتاب نیز از محاسن آن است.

کتاب با سروده ای از «محمد پروا» (نگارنده ی کتاب) آغاز شده و پس از آن «مقدمه» آمده است. در «فصل اول – کلیات» نویسنده درباره ی انگیزه ی نگارش کتاب، چرایی انتخاب موضوع، مشکلات و روش تحقیق، محدوده ی زمانی و مکانی پژوهش می نویسد. پس از آن نویسنده در 6 فصل دیگر به تاریخچه ی هنرهای زیر می پردازد : نقاشی، مجسمه سازی، معماری ، ادبیات، نمایش و تئاتر، موسیقی .

نویسنده در موضوع نمایش و تئاتر، پس از توضیحی کوتاه درباره ی ریشه های نمایش، به توضیح انواع نمایش ها در ایران کهن پرداخته، نمایش هایی که بر گرفته از دین و آیین است ، و سوگواره های نمایشی مانند مرگ سیاوش. و همچنین جشن هایی که شکلی نمایشی دارند مانند جشن کوسه برنشین . در بخش «تئاتر پس از اسلام» نیز گونه های نمایشی در این دوره را نام برده و در باره ی هرکدام توضیحی می دهد؛ گونه های نمایشی مانند: نقالی (حمله خوانی، روضه خوانی، پرده داری، نقالی شاهنامه)، تعزیه (تعزیه کربلا، تعزیه زنانه، تعزیه مضحک) ، نمایش های شادی آور (مضحکه و تقلید) ، نمایش های عروسکی (خیمه شب بازی و سایه بازی) و در بخش دیگر از موضوع نمایش با عنوان «تئاتر معاصر» نویسنده نگاهی کوتاه دارد به نمایش های عصر حاضر .

کتاب «فرهنگ نامه هنر ایران» ، می تواند کتابی مفید باشد برای همه ی علاقه مندان به هنر تا با خصوصیات کلی هر هنر و تاریخچه ی آن در ایران آشنا شوند. عناوین فصول اصلی کتاب و زیر فصل های آن به ترتیب از این قرار است:

مقدمه

فصل اول: کلیات

1-1 / تعریف موضوع

1-2 / مشکلات تحقیق

1-3 / روش تحقیق

1-4 / حوزه مکانی

1-5 / محدوده زمانی

فصل دوم: نقاشی

2-1 / نقاشی در ایران

2-2 / دوره اول: عصر کهن

2-3 / دوره دوم: عصر میانه

2-4 / دوره سوم: عصر جدید

2-5 / دوره چهارم: عصر معاصر

فصل سوم: مجسمه سازی

3-1 / مجسمه سازی در بین النهرین (ریشه مجسمه سازی ایران)

3-2 / مجسمه سازی در ایران باستان

3-3 / مجسمه سازی در دوران اسلامی

3-4 / مجسمه سازی در دوران معاصر

فصل چهارم : معماری

4-1 / معماری ایرانی

4-2 / معماری کهن

4-3 / معماری دوره میانه

4-4 / معماری معاصر در ایران

فصل پنجم : ادبیات

5-1 / هنر ادبیات

5-2 / ادبیات منظوم : (هنر نظم در ادبیات)

5-3 / ساختار بندی ادبیات منظوم

5-4 / ادبیات کهن ایران

5-5 / دوره کلاسیک

5-6 / ادبیات معاصر

فصل ششم: نمایش و تئاتر

6-1 / نمایش و تئاتر در ایران

6-2 / تئاتر کهن

6-3 / تئاتر پس از اسلام

6-4 / تئاتر معاصر ایران

فصل هفتم : موسیقی

7-1 / موسیقی در ایران

7-2 / موسیقی کهن در ایران

7-3 / موسیقی میانه در ایران

7-4 / موسیقی معاصر ایران

7-5 / سازهای موسیقی ایران

7-6 / موسیقیدانان ایران

فصل هشتم: نتیجه گیری

منابع و ماخذ

تصاویر

اردشیر کاویانی نسب

۱۳۹۰ فروردین ۳۰, سه‌شنبه

گونه هاي مستند از ديد همايون امامي (معرفي كتاب)

عنوان : جستاري در گونه شناسي سينماي مستند ايران

نويسنده : همايون امامي

تعداد صفحات : 374 برگ

شمارگان: 1000 نسخه

قطع كتاب : وزيري

طراح جلد : ابراهيم حقيقي

ناشر : اداره ي كل پژوهش‌ و آموزش سيما

تاريخ انتشار : بهار 1389

«همايون امامي» هم مستند مي‌سازد و هم نقد مي‌نويسد، و هم در زمينه‌ي پژوهش در سينماي مستند فعال است. اين كتاب حجيم نيز از جمله آخرين تحقيقات اوست در زمينه‌ي سينماي مستند ايران. پژوهش حجيم است و تاليفي، و زحمت فراوان برده است. اما خالي از اشكال نيست، و البته اين يك امر طبيعي است، در ساحت تحقيق. خود نويسنده ، آقاي «امامي» در پيش گفتار نيز بر اين موضوع هم تاكيد كرده‌اند و هم صحه گذاشته‌اند، اما اين موضوع از ارزش كتاب كم نمي‌كند. اين كتاب پژوهشي است كه اگر علاقه مند به سينماي مستند باشيم، داشتن آن به عنوان يك منبع در كتابخانه‌ي آدم اهل مستند؛ به نظر من لازم است. زيرا نويسنده در پرداخت ِ آن هم از زحمت بسيار دريغ نكرده است و هم آن چنان كه گفته شد در نقد خودش :

«وقتي چهار سال پيش پژوهش اين دفتر را به پايان رساندم؛ شاد از آن بودم كه توانسته‌ام در حد توان خويش در مورد گونه شناسي فيلم مستند، كه البته چشم داشتي هم به سينماي مستند ايران داشته باشد، منبعي فراتر از كتاب بسيار ارزشمند دكتر نفيسي (فيلم مستند) تدوين كنم كه مستندهاي شاخص سينماي مستند ايران را به صورتي منظم، طبقه بندي شده و كامل، شناسايي، بررسي و به علاقه مندان معرفي كند. وجه ديگر شادي من آن بود كه اين دفتر بهانه‌اي شود تا ديگران مجالي براي نقد و يادآوري كاستي ها و لغزش‌ها بيابند و زمينه براي طرح بحثي كه سينماي مستند امروز ما بيش از پيش نيازمند آن است، فراهم شود.

امروز كه بيش از چهار زمستان از آن روز مي‌گذرد و اين دفتر در شرايط ديگري منتشر مي‌شود؛ بسياري از مطالب گرچه همچنان كاربرد پژوهشي خويش را حفظ كرده‌اند؛ ولي طراوت خود را از كف داده اند. از آن جا كه سينماي مستند جهان با سرعتي در خور توجه پيش مي‌رود؛ و از اين رهگذر سبك‌ها و شيوه‌هاي جديدي را تجربه كرده و مي‌كند؛ كه براي مستند سازان ما جان آشنا نيست، خواننده نكته سنج و آگاه مي‌تواند كمبود آن‌ها را به گونه‌اي محسوس دريابد و بر آن انگشت انتقاد بگذارد؛ كه مثلاً چرا در اين كتاب از سبك ‌هايي چون داكيوسكوپ و يا ماكيومنتري سخني به ميان نيامده است.»

در هر شكل در پايان؛ فهرست دو بخش اول كه شامل دو فصل از كتاب است، آورده مي‌شود تا خواننده‌ي اين نقشه در آشنايي با كتاب سهم بيشتري بيابد.

بخش اول: كليات و تعاريف

فصل اول : تعريف فيلم مستند

فيلم واقعي، فيلم علمي، فيلم آموزشي، فيلم مستند

تعاريف دوران معاصر

فرهنگ انتقادي فيلم و تئوري تلويزيون

فصل دوم: گونه شناسي سينماي مستند

1- مستند واقعه نگار

2- مستند سياحتي

3- مستند گزارشي

4- مستند تجربي

5- مستند شكل گرا (ناب)

6- مستند اجتماعي

7- مستند تبليغي (مستند جنگي)

8- مستند شاعرانه

9- مستند تاريخ نگار و آرشيوي

10- مستند قوم پژوه

11- مستند حيثيت آور (مستند صنعتي)

12- مستند علمي، آموزشي

13- مستند بي واسطه

14- مستند تحول گرا (سينما وريته)

اسفنديار درب كوشكي

آژند در عصر صفوي (معرفي كتاب)


عنوان : نمایش در دوره صفوی

نویسنده : یعقوب آژند

چاپ دوم : پاییز 1388

شمارگان : 1500 نسخه

تعداد صفحات : 253 صفحه

ناشر : موسسه تالیف ، ترجمه و نشر آثار هنری «متن» و فرهنگستان هنر

در صفحه ی نخست کتاب زیر عبارتِ «بسم الله الرحمن الرحیم» ، آمده است ، « به مناسبت گردهمایی بین المللی مکتب اصفهان ».

به مناسبت این گردهمایی یک سری مقاله و کتاب به چاپ رسیده است، که این دومین نمونه است، از کارهای به چاپ رسیده ، در این گردهمایی. که من از «یعقوب آژند» دیده ام. «آژند» در ترجمه و تحقیق کارهای بسیاری دارد. در خواندن آثار او اگر به ندرت به مطلب خیلی جدیدی نرسید، اما می دانید که کتاب تحقیق شده و تقریباً بی نقصی است و اگر چیزی را به درستی نداند، نمی نویسد. مطالب این کتاب هم، از همین دست است، موضوع کتاب، جالب است و خواندنی. دارای عناوینی است، که کمتر در مورد آن نوشته اند. برای کسی که در حوزه ی تاریخ صفویه، و نمایش کار می کند، داشتن آن به نظر ضروری می رسد. در زیر چند عنوان از فصول کتاب آورده می شود، تا برای خواننده‌ی کتاب؛ مطالب آن از وضوح بیشتری برخوردار گردد.

مقدمه

بخش اول : نمایش های مذهبی

فصل اول: تعزیه: مراسم سوگواری

1- ایران باستان

الف . سوگ زریر

ب . سوگ سیاوش

ج . سوگ شروین

2- بین النهرین باستان

الف .اسطوره تموز

ب. اسطوره گیلگمش

3- دوران اسلامی

الف . درآمد

ب . تعزیه در روزگار آل بویه

ج . ترکان و تعزیه

د . مغولان و تعزیه

هـ . آیین ظهور امام منتظر

و . مناقب خوانی

ز . مرثیه سرایی

فصل دوم : تعزیه و صفویان

شاهان صفوی و مراسم مذهبی

1. شاه اسماعیل

2. شاه تهماسب

3. اسماعیل دوم

4. روضه الشهدا

5 . شاه عباس اول

6 . سایر شاهان صفوی

7 . پس نگری

اسفندیار درب کوشکی

۱۳۹۰ فروردین ۲۹, دوشنبه

نمایشی از یک نمایش نامه نویس ایرانی (معرفی کتاب - نمایشنامه)

عنوان: در یک خانواده ایرانی

نویسنده: محسن یلفانی

چاپ اول: 1387 تهران

تعداد چاپ : 2200 نسخه

ناشر: نشر نی

تعداد صفحات: ۱۱۰ برگ

قطع کتاب: جیبی

این نمایش نامه از «محسن یلفانی» ، تقریباً پرشخصیت است. دوازده شخصیت با این اسامی : «مادر» ، «مراد» ، «مانی»، «مژده» ، «پدر» ، «نرگس» ، «ارمغان» ، «نسرین» ، «حمید»، «مژده» ، «شادفر» ، «فهیمه».

این ها اسامی شخصیت های نمایشِ « در یک خانواده ایرانی » اند ، که «یلفانی» آن را در فرانسه نوشته است. «یلفانی» پیش از این در ایران نمایش نامه هایی نوشته بود که «آموزگاران» ، جنجالی ترینِ آن ها بود. بعد از مهاجرت در سال 1360 خورشیدی و سپس اقامت در فرانسه باز هم نوشت و این نمایش از جمله نمایش های خوب اوست که در فرانسه نوشته است. این نمایش هم برای خواندن لذت بخش است و هم به شدت متنی است، مناسبِ برای اجرا. شخصیت ها از پرداختِ به نسبت خوبی برخوردارند، و قصه نیز جذاب روایت شده است، آن چنان که آدم بعد از خواندن، پشیمان ساعتی که گذاشته است نمی شود. و اما نکته ی آخر ؛ در ابتدای کتاب یک ترجمه است از شعری از «لویی آرگون» به ترجمه ی «تینوش نظم جو» و «مهشاد مخبری» و در پایان نمایش نامه هم ؛ گفتگویی است با «یلفانی» که «تینوش نظم جو» آن را انجام داده است. هم گفتگو و هم شعر ؛ شروع و پایان خوبی به کتاب داده است. به ویژه گفتگو؛ که هم اطلاع رسان است، هم بی تکلف و سنجیده.

اسفندیار درب کوشکی

۱۳۹۰ فروردین ۲۴, چهارشنبه

در مواجهه با یک پژوهش خوب (معرفی کتاب)

عنوان کتاب: مقدمه ای بر مستند تلویزیونی، مواجهه با واقعیت

نویسندگان: ریچارد کیلبرن، جان آیزود

مترجم: محمد تهامی نژاد

ناشر: اداره کل پژوهش های سیما

سال انتشار: 1385

شمارگان: 2000 نسخه

تعداد صفحات: 359 صفحه

«تهامی نژاد» به جز آن که در آرشیو و منابع تصویری این کشور کار زیادی کرده است. در زمینه ی ترجمه و نقد نیز همیشه پر زحمت ظاهر شده اند. هم خودشان خوب می نویسند و هم آن چه برای ترجمه انتخاب کرده اند، آثار ارزشمندی بوده است. و این کتاب هم از این قاعده مستثنی نیست. کتابی است جامع و وسیع که در عین گستردگی، نویسندگان از پس جزء نگری در مطالب نیز خوب برآمده اند.

در این کتاب با سر فصل ها و بخش هایی از این دست در ارتباط اید:

سپاسگزاری

درآمد

بخش اول:

مباحث مورد مناقشه در مستند سازی

فصل اول: مساحی قلمرو

مستند چیست؟

کارکرد مستند

مستند در قالب های مختلف

حرکت در جهت یک تعریف جدید از مستند

آیا مستند، یک گونه است؟

نقش تلویزیون

شیوه های خطاب: فیلمیک و تلویزیونی

فصل 2: واقعیت گرایی و مستند

چه میزان از امر واقع را می توان چنگ آورد؟

گفتمان مستند، زبان متخصصان

واقعیت گرایی در گفتمان مستند

قراردادهای واقع گرایی

سبک و معنا

واقع گرایی و زیبایی شناسی آثار مستند

واقع گرایی مستند و ایدئولوژی

صورت های واقع گرایی

این ها دو فصل از یک بخش (بخش یک کتاب) بود و آورده شد؛ به این نیت تا حجم مطالبی که در کتاب آمده است را تا اندازه ای روشن کنیم. کتابی حجیم که «تهامی نژاد» در ترجمه اش؛ یقیناً زحمت بسیار کشیده است، و به نظر می رسد، در راستای کتابی مرجع و در زمینه ی مستند، وجودش در خانه هر اهل مستندی به درد خور باشد.

اسفندیار درب کوشکی